Qua Canada học gì, làm gì?
Shared tại https://www.facebook.com/groups/vpro.ca/permalink/1043178905820117/
Nhân dịp Giáng Sinh và Năm Mới 2018, thân chúc tất cả các bạn sức khỏe, hạnh phúc và bình an trong cuộc sống.
Lâu rồi mới có dịp tái bàn phím với Việt Pro và thấy gần đây rất nhiều bạn trẻ hỏi rằng qua Canada học gì, làm gì, sinh sống ra làm sao. Đây là một câu hỏi mà cách đây 20 năm mình cũng tự hỏi bản thân rất nhiều. Cách đây vài tuần, đại diện của chương trình internship của ngành thạc sĩ BioTech tại UofT có gặp gỡ và trao đổi một số kinh nghiệm. Cô ấy cũng hỏi một câu na ná như vậy, mong rằng mình có vài loi khuyên cho sinh viên ngành internship, giúp các bạn ấy biết nên chuẩn bị những kiến thức và kỹ năng gì trước khi vào làm tại các công ty. Mình xin chia sẽ lại đây một phần buổi nói chuyện, mong một phần giúp ích cho các bạn trẻ Việt Nam tuổi từ 20-40.
1) Điều thứ nhất của một người sinh viên hay một nhân viên đi làm là phải biết thế mạnh của mình ở đâu. Lấy ví dụ của mình: chiều cao hạn chế, sắc đẹp trung bình, thời trang thế kỷ trước, nếu thi người mẫu chọi với Nu Phước Thịnh là điều không tưởng, bảo đảm rớt từ vòng gánh lúa.
Ngay từ lúc còn ngồi trong trường, hoặc mới vào công ty làm, chúng ta nên xác định đâu là kỷ năng tốt nhất, có thể giúp mình nổi bật giữa một đám đông. Lấy ví dụ: thông thường sinh viên Việt Nam rất mạnh về tính toán với số liệu, yếu về tiếng Anh và giao tiếp. Do đó không nên lấy sở đoản để đấu với các ứng cử viên khác, mà phải lấy sở trường về tính toán làm nền tảng giúp phát triển cho công việc của mình.
Nếu nói về tính toán thì rất nhiều ngành, ví dụ các bạn có thể tìm kiếm những job như financial analyst, research analyst, market analyst, đại khái job nào có chữ analyst, đó là chưa kể tới IT hay engineering . Kỹ năng cơ bản nhất hiện nay trong nhiều công việc tính toán của analyst là phần mềm Excel. Tùy vào giai đoạn và tính chất công việc, các bạn có thể kết hợp sử dụng Excel và một phần mềm khác. Nếu muốn lấy tính toán làm thế mạnh, các bạn nên chọn sử dụng thật giỏi phần mềm này. Từ nền tảng vững chắc này, các bạn có thể dễ dàng kết hợp với nhiều công cụ phân tích cao cấp khác để xây dựng nên thương hiệu riêng cho bản thân.
Hiện nay xu thế cũng đã chuyển nhiều qua Artificial Intelligence. Các bài phân tích số liệu và trình bày có thể dùng IBM Watson Analytics, chỉ cần vài giây là có thể phân tích và vẽ graph ra cho hàng loạt dữ liệu. Ngay trong ngành dược, IBM Watson đã dần thay thế rất nhiều các phân tích trong các Clinical Trial. Tuy nhiên nền tảng vững chắc cho các bạn nhập môn vẫn là Excel. Thường khi mình phỏng vấn một MBA internship, nếu ứng cử viên đó nói rằng họ giỏi về Excel, mình chỉ đơn giản đưa cho họ máy tính cùng dữ liệu và 1 tiếng để phân tích, sau đó thuyết trình cho mình. Nhìn cách nhấn chuột, sử dụng các function và tay bấm các short-cut trên keyboard là mình biết trình độ của ứng cử viên đó.
Một khi bạn giỏi tới mức mà tất cả nhân viên trong phòng hay các bạn cùng ngành phải nhờ bạn giúp đỡ khi họ có khó khăn, lúc đó là khi bạn đã xây dựng thành công thế mạnh của mình trong lĩnh vực này. Đó là tài sản quan trọng khi bạn ra làm việc.
2) Thứ hai là làm việc siêng năng. Chúng ta có thể nghe nhiều về làm việc thông minh hơn, hiệu quả hơn...nhưng làm việc siêng năng không bao giờ lỗi thời. Siêng năng, cần cù là một điều kiện không thể thiếu được của một người thành công.
Làm sao để biết một người làm việc siêng năng hay học chăm chỉ? Nếu trong công ty thì bạn khỏi lo, các sếp đều dư sức biết lính nào siêng, lính nào lười, ngay cả khi sếp không có mặt trong công ty (vì bảo đảm có feedback từ nhiều nguồn). Còn đối với sinh viên thì cứ nhìn vào bảng điểm, những ứng cử viên đã từng nằm trong Dean's List thì hầu như bảo đảm phải siêng.
Kobe Bryant, cầu thủ bóng rổ danh tiếng của Los Angeles Lakers, là cầu thủ siêng năng tập luyện nhất đội. Ngay cả khi gãy tay, anh ấy vẫn vào tập với cánh tay còn lại. Thời khóa biểu không bao giờ sai, có khi shoot banh liên tục trong 4 tiếng, cho đủ 800 trái chỉ tiêu mới thôi.
Diana Nyad, bơi vượt biển từ Cuba về Florida trong vòng 54 tiếng, là người siêng năng vô cùng. Nếu bà hôm ấy phải luyện tập 12 tiếng, khi bơi vô tới bờ phát hiện chỉ có 11 tiếng 42 phút, bà liền bơi ra tiếp 18 phút cho đủ 12 tiếng.
Riêng bản thân mình tập chạy endurance, chỉ cần lười tập trong vòng 2 tuần thì khả năng chạy thụt lùi rõ rệt. Chỉ khi siêng năng mỗi ngày, mỗi tuần phải tập đúng kế hoạch thì mới có khả năng nâng cao sức bền tới một level mới.
Trong làm việc cũng vậy, các kỷ năng không phải một ngày mà giỏi. Một nhân viên rất giỏi thuyết trình, giỏi từ kiến thức cho đến khả năng ứng biến trả lời câu hỏi, không phải tự nhiên có được. Đó là cả một quá trình siêng năng tập luyện, nghiên cứu, thất bại, và thậm chí xấu hổ vì những lần thuyết trình dở như...hạch. Nhưng cần cù, siêng năng tiếp tục học và làm, sẽ giúp cho một người hoàn thiện kỷ năng đó. Giống như câu ca dao: “Ngọc kia chẳng giũa chẳng mài. Cũng thành vô dụng, cũng hoài ngọc đi"
3) Điều thứ 3 là khả năng giao tiếp hoà đồng với mọi người. Rất nhiều bạn hoàn thiện được 2 điều ở trên là siêng năng và sở hữu những kỷ năng cứng rất tốt, nhưng thiếu kỷ năng mềm quan trọng này. Có rất nhiều bạn nghĩ rằng mình giao tiếp giỏi, làm việc tốt với mọi người nhưng nhiều khi không phải vậy. Ông bà ta có câu "Uốn lưỡi 7 lần trước khi nói" hay "Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau". Tiếng Hán Việt thì có câu "Bệnh tùng khẩu nhập, họa tùng khẩu xuất" (Bệnh do cái miệng ăn vào, tai họa do cái miệng nói ra).
Giỏi giao tiếp không có nghĩa là nói nhiều. Người giao tiếp giỏi và hoà đồng là người luôn tự chủ được trong lời ăn tiếng nói, đặc biệt khi ra làm việc thì càng quan trọng hơn vì phải tham gia các buổi họp, bàn thảo các dự án quan trọng và thương thuyết với đối tác. Không làm mất lòng người đối diện và tối kỵ khi làm người đối diện mất mặt bằng cách chỉ ra lổi của họ. Ví dụ đơn giản: khi phát hiện ra một lổi trong phân tích của nhân viên trong một email cho nhiều đối tác, mình chỉ đơn giản reply riêng (không phải reply all) cho nhân viên ấy, nói ra lỗi nhỏ ấy trên tinh thần động viên.
Giỏi giao tiếp là khả năng chuẩn bị kỹ lưỡng, suy nghĩ thấu đáo trước các buổi gặp mặt hay hội họp. Lấy ví dụ thực tế của một buổi họp quan trọng xảy ra ngày mai. Ngoài yếu tố chuẩn bị về kiến thức, các bạn nên chịu khó tìm hiểu thêm về tất cả các thành viên mình sẽ gặp mặt ngày mai. Ví dụ đơn giản: bạn có biết hết sinh nhật của những người bạn làm chung với bạn? team bạn có 4 người có gia đình, vậy bạn có biết các con họ tên gì, học lớp mấy, nhà ở đâu...Những chi tiết khá nhỏ nhưng thể hiện sự chu đáo cẩn thận trong giao tiếp của một người.
Vậy thôi, chỉ 3 điều tưởng đơn giản nhưng không dễ :). Những điều này các bạn dễ thấy ở những người thành công, cả trong môi trường làm việc và tại nơi họ đang sống. Chúc các bạn trẻ Việt Nam tuổi 20-40 một năm mới dồi dào sức khỏe và nhiều thành công tại Canada năm 2018 này.
Canada, December 2017